भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था इसरो आणि अमेरिकेची अंतराळ संस्था नासा यांच्या संयुक्त उपक्रमाअंतर्गत विकसित करण्यात आलेला अत्याधुनिक निसार (NISAR – NASA ISRO Synthetic Aperture Radar) उपग्रह आज, २९ जुलै २०२५ रोजी सायंकाळी ५:४० वाजता आंध्र प्रदेशमधील श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतरिक्ष केंद्रातून जीएसएलव्ही-एफ१६ (GSLV-F16) रॉकेटद्वारे अंतराळात झेपावेल.
निसार उपग्रहाची वैशिष्ट्ये:
हा उपग्रह नासाचा L-बँड आणि इसरोचा S-बँड राडार तंत्रज्ञान वापरून तयार करण्यात आला आहे.
उपग्रह प्रत्येक १२ दिवसांनी संपूर्ण पृथ्वीचे बारकाईने निरीक्षण करणार आहे.
यामुळे हवामान बदल, भूकंप, भूस्खलन, हिमखंडांमधील हालचाल, आणि समुद्र किनारपट्टीवरील बदल यांचा अभ्यास करता येणार आहे.
उपग्रहाद्वारे पृथ्वीच्या पृष्ठभागाखालील हालचालींचा सुद्धा त्रासदायक प्रभाव जाणवण्यापूर्वीच माहिती मिळवता येणार आहे.
या मोहिमेमुळे मिळणारे फायदे:
उच्च दर्जाचे चित्र आणि डेटा मिळणार, ज्याचा उपयोग शास्त्रीय संशोधन, हवामान अंदाज, आणि आपत्ती व्यवस्थापन क्षेत्रात होणार आहे.
हिमखंड वितळण्याचा दर, पाणथळ जमिनींतील बदल, आणि शेती व पर्यावरणाच्या दृष्टीने उपयोगी डेटा मिळणार.
पृथ्वीच्या पृष्ठभागाची आणि आतील हालचालींची सिस्टमॅटिक मॅपिंग केली जाणार आहे.
उपग्रहाची उपयोगिता:
निसार उपग्रहाच्या माध्यमातून जागतिक तापमानवाढ, पृथ्वीवरील नैसर्गिक आपत्तींची तयारी, तसेच भूगर्भीय स्थितींचे निरीक्षण करता येईल. हा उपग्रह जगभरातील वैज्ञानिक आणि प्रशासन यंत्रणांसाठी एक विश्वसनीय डेटा स्रोत ठरेल.
‘निसार’ ही इसरो आणि नासा यांची पहिली संयुक्त पृथ्वी निरीक्षण मोहीम असून ती जगाच्या हवामान आणि नैसर्गिक बदलांबाबत अचूक माहिती मिळवण्यासाठी एक मोठे पाऊल आहे. या उपग्रहाचे यशस्वी प्रक्षेपण भारताच्या अंतराळ क्षेत्रात नवीन यशाचा अध्याय ठरेल.
